Monument voor omgekomen vliegers

Slachtoffers herinneren van vliegtuigcrash op Ermelose Heide

ERMELO – Twee mannen, Gerrit van de Veen en Paul Patist, lopen op de paarse heide achter de kazerne in Ermelo. Ze zijn op zoek naar de juiste locatie waar in 1965 de Piper Supercub R-123 van de Koninklijke Luchtmacht neerstortte en waarbij de twee jonge inzittenden om het leven kwamen. Ze willen op deze plek een herinneringsmonument realiseren.

De mannen hebben de crash op 27 september 1965 niet zelf zien gebeuren, maar waren al wel die middag ter plaatse. ,,Ik kwam in die tijd veel op de hei, het militaire gebeuren trok mij. We gingen hulzen zoeken enzo. Daarnaast was er op deze plek natuurlijk ook een landingsterrein,’’ vertelt toenmalig Ermeloër Van de Veen (71). ,,Ik heb er als vliegtuigspotter veel vliegtuigen zien dalen en opstijgen. We stonden op die bult daar, wat later natuurlijk een grafheuvel bleek te zijn.’’ Voormalig Harderwijker Patist (68) kwam ook vaak op deze heide, al hebben ze elkaar daar nooit ontmoet. ,,We zullen vast op dezelfde tijd daar ook geweest zijn, maar we kennen elkaar daar niet van.’’ Dat kwam pas later, toen beide mannen via luchtvaartfora Piper Cub informatie zochten en deelden. Het wrak is ’s nachts, nadat er door de luchtmacht onderzoek is gedaan, weggehaald. Patist: ,, Maar weken na de crash hebben we nog van alles op de rampplek gevonden, stukken verbrandde onderdelen bleven namelijk nog heel lang liggen. Ik heb zelfs negatieven gevonden van de foto’s die de waarnemer vanuit het vliegtuig heeft gemaakt. Die heb ik overigens heel braaf bij de wachtcommandant op de legerplaats afgegeven. Helaas verder nooit meer wat van vernomen. ’’ Van de Veen: ,,Er liepen toen allerlei hoge militairen hier rond waaronder de onderzoekscommissie en daar konden wij dan dicht bij komen.’’ Patist diept uit z’n tas een onderdeel van een cockpitlampje op, ook gevonden op de hei. Hij laat als bewijs een foto zien van een origineel lampje van een Piper Cub, en het klopt inderdaad. ,,En dan denk je op zo’n moment ook wel: ‘en daar heeft zo’n jongen nog naar gekeken’.’’ Overigens werd er ook vandaag in de heide nog verbrandde stukjes aluminium gevonden. 

Brand

De Piper Supercub R-123, met aan boord vlieger Vaandrig P. W. Scholte en als waarnemer de Tweede Luitenant W.P.T. van der Molen, beiden 24 jaar oud, is die bewuste dag ’s morgen om 10:00 uur opgestegen van vliegbasis Ypenburg. Hun opdracht bestond uit een tweetal oefeningen, die zowel voor, als na een rustpauze op de legerplaats te Oldebroek moesten worden uitgevoerd. Na de rustpauze steeg de R-123 om 12:05 uur weer uit Oldebroek op en kwam omstreeks het middaguur aan boven de airstrip van legerplaats Ermelo. Hier moesten enige noodlandingen worden gemaakt (als oefening). Hierbij kwam het vliegtuig in problemen en stortte neer. Enige minuten later ontstond er brand die het vliegtuig geheel in de as legde waarbij zowel de vlieger als de legerluchtwaarnemer om het leven kwamen. Van de Veen, zelf uit de luchtmacht afkomstig, denkt persoonlijk dat er te weinig snelheid was, te vroeg de bocht is ingezet, zo is overtrokken en neergestort. ,,Het was dramatisch en er zijn ongetwijfeld ook getuigen geweest die deze ramp hebben zien gebeuren. Achter de bosrand is immers een camping en daardoor stonden er altijd mensen te kijken bij de vliegactiviteiten.’’

Crowdfunding

Vorig jaar werd Van de Veen wat onrustig. ,,Het ongeval heeft op mij een diepe indruk gemaakt en nog. Ik heb het nooit los kunnen laten. Toen in 2020 de datum naderde bedacht ik me dat het 55 jaar geleden was dat het vliegtuig neerstortte. En wie doet er wat mee? Niemand, blijkt nu ook. Nadat ik Paul op internet weer tegenkwam begon het nog meer te kriebelen en spraken we er ook veel over.’’ Patist, die nu in Bleiswijk woont, is veel bezig in de plaatselijke historie. ,,Ik heb ooit al een keer een straatnaam kunnen regelen voor een omgekomen Amerikaanse jachtvlieger. Dus al pratend besloten we ons hard te maken voor een monument op deze plek.’’ Het viel Van de Veen de laatste jaren op dat er steeds meer bermmonumentjes te zien zijn. Dan zou het toch ook mogelijk moeten zijn om een monument voor de omgekomen vliegers te maken, bedacht hij. ,,Het is een tendens geworden dat mensen iets willen herinneren, iets willen vastleggen zodat je je realiseert dat hier iets bijzonders is.’’ ,,Maar ook voor de plaatselijke bevolking is het goed om te weten dat hier tot halverwege de jaren zeventig een landingsplek was waar veel gebruik van werd gemaakt. Wie weet dat nog?,’’ vult Patist aan. Voor de mannen hoeft het niet een kolossaal monument te worden. Van de Veen: ,,Nee, gewoon een mooie grote steen, enkele stenen op elkaar gestapeld met een plaquette erop. Meer hoeft niet.’’ Het probleem waar de mannen tegenaan lopen is ‘medewerking’. Ze hebben al eerder bij Defensie geïnformeerd, maar ook bij de gemeente Ermelo. ,,En eigenlijk krijgen we van beiden hetzelfde antwoord: ‘we vinden jullie idee sympathiek, maar kunnen jullie niet helpen. We hebben daar geen middelen voor’,’’ klinkt het enigszins gefrustreerd. ,,Samen moeten we dit toch -wellicht met crowdfunding- kunnen realiseren?” Met dit artikel wil het tweetal een oproep plaatsen om zo dit monument gerealiseerd te zien. Belangstellenden kunnen contact opnemen met Ermelo van NU (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.), hier zijn de gegevens van de mannen bekend.

De foto bij dit artikel is gemaakt bij een oud deel van de landingsstrip, die nog op verschillende plekken op de heide liggen.

• Vorige
• Volgende