Wie stuurt een burgemeester naar huis?

Onwerkbare situatie binnen het college

ERMELO - De Ermelose burgemeester, wethouders en de gemeenteraad liggen momenteel onder een vergrootglas. Dat is het gevolg van de stappen die de zes fractievoorzitters de afgelopen maanden hebben gemaakt. Het resultaat is een rapport, opgesteld door bestuursvoorzitter professor dr. Paul Frissen en dr. Martin Schulz,  dat mede in opdracht van de commissaris van de Koning is geschreven. En hoewel er in dit rapport wordt geschreven dat er niks bijzonders aan de hand is, lijkt de situatie bijna onhoudbaar. Vraag is alleen wie er zijn hand overspeeld heeft.

Allereerst moet de conclusie zijn dat er al geruime tijd sprake is van onvrede in de Ermelose politiek. Eind januari van dit jaar voerden de zes fractievoorzitters een klankbordgesprek met burgemeester André Baars. Dit kreeg een vervolg in april. Aansluitend hield men in mei een overleg met de commissaris van de Koning omdat men zich zorgen maakte over het functioneren van de Ermelose burgemeester en met name over zijn relatie met de vier wethouders. Baars heeft op dat moment al (op advies van de commissaris van de Koning) een bestuursadviseur ingeschakeld. Hij hoopt hiermee zijn functioneren te verbeteren, maar uit het deze week gepresenteerde rapport blijkt dat dit weinig resultaat heeft opgeleverd.

Escalatie

Half juni escaleert de situatie binnen het college. Wethouder Leo van der Velden en burgemeester André Baars komen lijnrecht tegenover elkaar. Volgens Van der Velden was Baars te ver gegaan door zijn gangen te controleren. Daarom wilde de wethouder een onderzoek. Maar daar ging de gemeenteraad niet mee akkoord. Van der Velden nam vervolgens enkele weken afstand van zijn werk en tegelijkertijd hielden de fractievoorzitters een vervolggesprek met de andere drie wethouders en de gemeentesecretaris. Op 14 juli volgde een gesprek met Baars. Op dat moment hebben de fractievoorzitters collectief het vertrouwen in de burgemeester opgezegd. Er is volgens hen een onwerkbare situatie ontstaan.

Bestuurscrisis

Naar aanleiding hiervan brachten de zes fractievoorzitters opnieuw een bezoek aan de commissaris van de Koning. Daar werden vervolgstappen besproken. Een verkenningsonderzoek was de uitkomst. Het rapport wat volgt onderschrijft het feit dat er in Ermelo geen collegiaal bestuur is. De verkenners concluderen dat de strijd niet langer alleen politiek of professioneel is, maar vooral ook persoonlijk van aard. Tijdens een heisessie van het college in december 2019 waarschuwden de wethouders Baars dat hij een allerlaatste kans had om zijn gedrag te veranderen. Volgens het rapport is dit de eerste keer dat dit ongenoegen openlijk wordt uitgesproken. Saillant detail is overigens dat de wethouders dit weer ontkrachten door in een verklaring te zeggen dat er in Ermelo geen sprake is van een bestuurscrisis.

Eenzijdig

Frissen concludeert dat de burgemeester eenzijdig verantwoordelijk wordt gehouden voor de ontstane situatie. Vraag is of dat terecht is. Afgaande op het rapport zou dit niet met een volmondig ‘ja’ moeten worden beantwoord. Uiteindelijk is de vraag wat er moet gebeuren in het belang van Ermelo. Burgemeesters worden benoemd voor een ambtsperiode van zes jaar. Na afloop van die termijn is André Baars voor zes jaar herbenoemd. Dat gebeurde in december 2017. Normaal gesproken zou hij dus blijven tot december 2023. Maar als de wethouders het onwerkbaar vinden en de fractievoorzitters het vertrouwen hebben opgezegd, blijft er weinig draagvlak over. Tegelijkertijd zijn er veel bewoners die zich verenigd hebben in belangengroepen. Ook zij hebben hun zorgen uitgesproken. De burgemeester heeft in een verklaring laten weten dat hij zich ten volle wil blijven inzetten voor betere verstandhoudingen. Hij wil niet vertrekken.

Ontslag

Is de situatie zo onhoudbaar dat Baars de periode niet af kan maken? Als er sprake is van een verstoorde verhouding tussen de burgemeester en de raad, kan de raad, door tussenkomst van de commissaris van de Koning, een aanbeveling tot ontslag zenden aan de minister. Maar tot op heden heeft de Ermelose gemeenteraad niet aangegeven dat er sprake is van een verstoorde verhouding. Het zijn de wethouders die zich hierover hebben uitgesproken. Maar er is nog een bijkomend probleem. Er zijn door de fractievoorzitters klankbordgesprekken gevoerd en geen functioneringsgesprekken. Ook hebben de zes fractievoorzitters zich verenigd in een klankbordgroep, maar dat is geen gremium. Dit zestal handelt dus niet uit naam van de gehele raad. Op 28 oktober zal tijdens de raadsvergadering moeten blijken of alle raadsleden achter hun fractievoorzitters staan. Delen zij de mening van de fractievoorzitters en is het vertrouwen van de gemeenteraad in de burgemeester weg? Of is er geen sprake van een verstoorde verhouding en blijven raadsleden achter hun voorzitter staan? Dan laten ze hun eigen fractievoorzitters in de kou staan. Wie schrijft de laatste pagina van het rapport? Op woensdag 28 oktober moet er duidelijkheid komen.