Lokale volksvertegenwoordigers betalen hoge prijs

Raadswerk is het beste combineerbaar met ruimdenkende werkgever

ERMELO/ REGIO - Inwoners kunnen deze week kiezen uit lange lijsten met kandidaat-raadsleden, burgers met grote idealen, die hen de komende vier jaar willen vertegenwoordigen. Hoe mensen dat gaan combineren met werkzaamheden en gezin moet straks blijken. Onderzoek laat zien dat alleen een flexibele werkgever ervoor kan zorgen dat een raadslid niet continue lijdt aan chronisch tijdgebrek.

De helft van de Ermelose raad houdt het na de verkiezingen voor gezien. Dat is heel veel. Landelijke cijfers laten zien dat zo’n 25% van de raadsleden al aangegeven hebben met de werkzaamheden te stoppen. Het belangrijkste argument is de tijdsinvestering die het raadswerk kost. Daarnaast krijgt men te maken met veel negativiteit en zelfs agressie. Raadsleden betalen vaak een hoge prijs.

Bloedserieuze hobby

Hoeveel tijd steek je in het raadslidmaatschap en hoe combineer je dat met een gezin, carrière en sociale leven? Voor raadslid Erik van der Weide (30) is het voorlopig klaar. Hij staat alleen op de kieslijst als lijstduwer. ,,Ik wil meer tijd en energie besteden aan werk en gezin,” aldus Van der Weide. Afgelopen jaar werd zijn dochter geboren. ,,Mijn gezin, een drukke baan in Den Haag en het raadswerk is helaas steeds minder te combineren.” Het onderzoek toont aan dat de meeste raadsleden hun taak zeer serieus nemen. Dat past veelal niet in de zestien uur die men er op papier voor heeft. ,,Raadswerk is een bloedserieuze hobby,” vertelt raadslid Peter Bakker (57) uit Breda. ,,Dit doe je omdat je iets wil bereiken. Het kost heel veel tijd, maar als je dit belangrijk vindt en er wat lol in hebt, vliegt de tijd ook om.” Wat hem betreft haalt hij meer beloning uit werk, maar meer erkenning uit het raadswerk.

Slecht vertegenwoordigd

Opvallend is dat vooral de leeftijdsgroep tussen de 20 en 40 jaar slecht vertegenwoordigd zijn in de gemeenteraad. Landelijk blijkt dat er nauwelijks 7 procent van de circa 8.500 raadsleden jonger is dan 30. Dit in vergelijking met de 40 procent in de categorie 60-plussers. ,,Ik ben mijn werk aan het afbouwen en vul mijn agenda met het raadswerk,'' antwoordt een 60-jarig raadslid uit Leiden. Anderen kiezen ervoor om (tijdelijk) parttime te gaan werken. Els Zorgdrager – van Laar (62) gaf twaalf jaar geleden haar baan volledig op voor het raadswerk in Velsen. ,,Ik was manager welzijnswerk en kon dit niet langer blijven doen in verband met belangenverstrengeling,” vertelt ze. Het was niet te combineren, ook niet in uren. ,,Als raadslid moet je jezelf vaak opsplitsen. Dat kan ten koste gaan van het gezin, maar ook van je sociale contacten.” Els Zorgdrager – van Laar is de laatste acht jaar plaatsvervangend raadsvoorzitter. Daarmee heeft ze extra taken. ,,Dat zou werkelijk niet te doen zijn als je een baan hebt en een gezin. Je bent namelijk ook voorzitter van de werkgeverscommissie, voorzitter van de agendacommissie en je vervangt de burgemeester bij afwezigheid tijdens raadsvergaderingen. Kortom met 16 uur per week ga je dat niet redden.”

Idealen

Hoewel het van een groot aantal raadsleden een hoge prijs vraagt, stoppen er nauwelijks mensen gedurende de raadsperiode. Dat komt door het plichtsbesef en de verantwoording naar de mensen die op hen hebben gestemd. Mensen gaan door, tegen beter weten in. Maar daarna willen ze zich niet meer verkiesbaar stellen voor een volgende periode. Wie wel doorgaat is Evelien Kars (49) in Ermelo. ,,Wat ik in de afgelopen vier jaren geleerd heb, is dat je prima jezelf kunt blijven, idealen kunt nastreven, maar dat je wel moet leren omgaan met politieke druk. Alles is namelijk politiek te maken waardoor je er 24/7 mee bezig kunt zijn.” Ze heeft gemerkt dat ze vaak geraakt werd door uitspraken op bv sociale media. ,,De twee coronajaren hebben hierbij niet echt in positieve zin geholpen,” vertelt ze. ,,Sterker nog, ik heb het napraten enorm gemist. Voor mij persoonlijk is fysiek vergaderen bijna een voorwaarde om echt het gesprek met elkaar aan te gaan.”

Uitgebreid onderzoek

Kars deed mee aan het uitgebreide onderzoek waarvoor ze een ‘journal’ invulde. ,,Dat was confronterend. Het raadswerk zit verweven door de dag. Om dit te kunnen combineren met ‘andere dingen’ vraagt dat van die ‘andere dingen’ dat zij jouw politieke ambitie ook serieus nemen. Het is daarom noodzakelijk een werkgever te hebben die hier goed mee omgaat.” Evelien Kars heeft om die reden dan ook een passende werkgever gezocht. ,,Per dag zit mijn agenda vol met schrijf-, bel- en overlegmomenten. Voor mijn huidige werkgever ben ik juist een voorbeeld. Door parttime te werken geeft dat veel ruimte naar twee kanten waardoor zowel de werkgever als ik gelukkiger worden.” Ook Bakker heeft uren van zijn betaalde baan opgegeven om zijn rol als volksvertegenwoordiger beter te kunnen uitvoeren. Hij ging van 36 naar 28 uur. ,,Aan sporten heb ik juist vastgehouden. Dat houdt je fris en geeft je juist tijd om na te denken of om te ontspannen, net wat je wilt.”

Bijbaan met bijzondere verantwoordelijkheid

Mark Intres (41) werkt bij de overheid en is raadslid in Purmerend. Dat laatste noemt hij een bijbaan met een bijzondere verantwoordelijkheid. ,,Als raadslid moet je jezelf opsplitsen. Dit gaat vooral te koste van vrijetijd, en daarmee van gezin, sport en culturele activiteiten. Mensen weten dat ik door de weeks altijd bezet ben. Raadsvergaderingen zijn bij ons eenmaal per maand op een donderdag, een reguliere werkdag. Ze beginnen altijd om 20.00 uur en eindigen in principe uiterlijk om 23.00 uur. Dat geeft structuur en dat is prettig.” Zijn actuele kennis en ervaring als raadslid helpen hem in zijn werk om bestuurders goed te begrijpen en te adviseren. ,,Andersom weet ik als ambtenaar al van onderwerpen die spelen of gaan spelen.” De beide functies versterken elkaar. Maar dat geldt niet voor iedere baan of functie. Sommige werkgevers stimuleren het, maar daar zijn er niet veel van. ,,Ik had een werkgever die het lastig vond,” vertelt Sarath Hamstra (35). Hij is raadslid in Ermelo. ,,Ze vond dat ik hierdoor minder flexibel was, terwijl de functie dat soms vereiste. Ik had overigens tijdens mijn sollicitatie aangegeven dat ik raadslid was. Ik hou namelijk van open communicatie.” Hamstra switchte van werkgever. ,,Mijn nieuwe werkgever juichte het zelfs toe. Hij stimuleerde dat ik ’s avonds naar vergaderingen kon en dat ik ook tijdens mijn werkdag soms taken op kon pakken. Die tijd haalde ik dan op een ander moment weer in.” Die mogelijkheden zorgen ervoor dat raadsleden ook bij hun werkgever meer plezier beleven.

Belangrijke schoolmomenten

,,Eigenlijk sta je politiek nooit helemaal uit,” verklaart Evelien Kars uiteindelijk. ,,Toch merk ik dat ik minder sport en minder sociale afspraken maak dan voorheen. Maar ook belangrijke schoolmomenten van de kinderen mis ik.” Naast het feit dat veel raadsleden stoppen vanwege de grote tijdsinvestering speelt er bij een aantal nog een extra factor mee. De lokale democratie krijgt steeds vaker te maken met negativiteit, agressie en zelfs bedreigingen. ,,Ik werd thuis geconfronteerd met vervelende telefoontjes,” vertelt een raadslid, die graag anoniem wil blijven. ,,Zelfs mijn vrouw werd pittig aangesproken toen ze onze kinderen naar school bracht. Dat was voor mij de druppel die de emmer deed overlopen.” Dit raadslid had het beste met de gemeente voor, maar de grote beslissingen die op de agenda stonden, zorgden voor veel beroering onder inwoners. ,,Je kunt dan niet meer rustig boodschappen doen. Dat gaf voor mij de doorslag. Ik stop na 16 maart.”

Dit landelijk onderzoek is gedaan door journalist Natalie Overkamp, grafisch vormgever en illustrator Cox Janssens.

• Vorige
• Volgende