Foto's archieven offline na uitspraak rechtbank?

Zoeken naar rechthebbenden langdurige klus

ERMELO – Moeten archieven foto’s offline halen na een vonnis van de kantonrechter in Leiden? Men is bang dat er auteursrechtelijke claims gaan komen. Dat is een zaak waar veel oudheidkundige verenigingen en archieven zich nu over buigen.

De kantonrechter wees een claim toe in een zaak over ansichtkaarten die Erfgoed Leiden online had gepubliceerd zonder toestemming van de rechthebbende. Na deze uitspraak moet Erfgoed Leiden 75 euro per gepubliceerde ansichtkaart betalen én de proceskosten betalen à 12.500 euro! Veel archiefinstellingen hebben daarop honderdduizenden foto’s uit voorzorg van hun sites gehaald. Veel archieven namen aan dat het auteursrecht op de foto’s na zeventig jaar waren vervallen. Dat klopt inderdaad voor uitgevers, dan houdt het auteursrecht na zeventig jaar op. Voor de makers van de foto’s gelden echter andere regels. Het auteursrecht vervalt pas na zeventig jaar ná hun dood.

Streekarchivariaat

Hajo de Roo, streekarchivaris van Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe geeft aan dat deze problematiek al enige tijd speelt in Nederland. ,,Het proefproces en de uitspraak van de rechter hierover heeft verstrekkende gevolgen voor oude foto’s en ansichtkaarten. Dit geldt niet alleen voor archiefdiensten, maar ook voor verzamelaars, oudheidkundige verenigingen en musea, die hun collectie digitaal beschikbaar stellen via hun website, Facebook of Instagram. Duidelijk in de uitspraak is dat de fotograaf een soort intellectueel eigendom heeft van het plaatje dat hij of zij geschoten heeft. Voor nog in leven zijnde fotografen lijkt me dat logisch: zij verdienen immers hun brood met de foto’s.’’ Volgens De Roo is het nu zaak om bij elke foto uit te zoeken wie de fotograaf of de rechthebbende is en dan toestemming tot publicatie te vragen. Dat is een ingewikkeld en langdurig klusje.

Eigenaar

Het Streekarchivariaat heeft bijna 50.000 afbeeldingen in haar beeldbank staan. De Roo: ,,Van het grootste deel is de fotograaf bekend en is de gemeente of het Streekarchivariaat eigenaar. Er zijn ruim 1.500 prentbriefkaarten digitaal beschikbaar. Een groot deel daarvan komt uit de collectie Jospé, waarvan het Streekarchivariaat de negatieven en de rechten heeft voor de gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, en Oldebroek, en de dorpen en buurtschappen die daarbij horen. Bij een klein deel gaat het om plaatselijke uitgaven van niet meer bestaande bedrijven uit de regio. Voor de foto’s in onze collectie geldt eigenlijk hetzelfde: wij hebben de rechten op deze foto’s die deels komen uit particulier bezit of door de gemeentefotograaf zelf zijn gemaakt.’’

Collecties

Daarnaast beschikt het Streekarchivariaat de fotocollecties van Wegener en van de Elburger redactie van de Stentor. Deze collecties zijn schenkingen, maar zitten niet in de beeldbank, omdat men de rechten daarvoor (nog) niet helder heeft. Hierbij gaat het om werk van lokale en regionale fotografen. ,,Wij verwachten niet dat het Streekarchivariaat geconfronteerd zal worden met schadeclaims, hoewel dat natuurlijk nooit valt uit te sluiten. In elk geval hebben we de afgelopen jaren ruime aandacht gehad voor het auteursrechtelijk probleem dat zich nu voordoet. Daarom gaat onze beeldbank ook niet op ‘zwart’. Sterker nog, we gaan steeds verder met het digitaal beschikbaar maken van beeldmateriaal. Wat de rechten daarvan betreft: die gaan we regelen als dat nodig blijkt.’’

Oudheidkundige Vereniging Ermeloo

Ook de Oudheidkundige Vereniging Ermeloo zit hier wel een beetje mee in haar maag. ,,De vraag over het verwijderen van foto's is heel actueel. Toevallig heb ik van de week hierover een mail gestuurd aan de overige bestuursleden,’’ vertelt coördinator van de beeldbank OVE. ,,Ik heb ook het bericht uit Leiden gelezen en ik kan niet met absolute zekerheid stellen dat er op de Beeldbank geen ‘foute’ foto's of ansichtkaarten staan.’’ Sowieso is het een moeilijke periode, mede door de AVG, de nieuwe wet op de privacy. Ook daar krijgen verenigingen mee te maken. ,, Mijn advies aan het Bestuur is om de Foto Beeldbank voorlopig offline te zetten. Zo kunnen slechts een drietal mensen de fotobestanden inzien.’’

• Vorige
• Volgende