Eerste familieraad Nederland jubileert

ERMELO - Op 30 oktober 2018 is het veertig jaar geleden dat de familieraad Veluwe & Veluwe Vallei werd opgericht. In 1978, toen GGz Centraal nog gewoon Psychiatrisch Ziekenhuis Veldwijk heette, werd de familieraad geïnstalleerd door de toenmalige directeur dr. Henk van Andel. Het was daarbij de eerste familieraad in een Nederlands ziekenhuis.

Ten tijde van de oprichting van de familieraad werden er ongeveer duizend patiënten verpleegd op Veldwijk. Herstel als toekomstperspectief was er nauwelijks: patiënten werden vaak hun leven lang verpleegd. Ouders en verdere familie stonden op grote afstand. Verpleging was alleen bereikbaar als je op bezoek kwam en de behandelaars wisten vaak zelf wat het beste was. In die tijd had men nauwelijks oog voor hoe belangrijk familie is. In september 1976, tijdens een speciale familiedag in het kader van het negentigjarig bestaan van Veldwijk, gaf algemeen directeur Henk van Andel aan een adviesraad voor familie wenselijk te vinden. Dat werd breed gedragen en er waren dan ook diezelfde middag al spontane reacties van familieleden die zo’n raad wel zagen zitten en die zich direct aanmelden. Enige tijd later gaf de directie de opdracht om de oprichting van de familieraad voor te bereiden en deze tot stand te brengen. De familieraad bestond de eerste tijd alleen uit vertegenwoordigers van patiënten uit de langdurige psychiatrie, omdat, zo ervaarde men het toen, deze groep het minst voor hun eigen belangen kunnen opkomen. De raad bestond uit acht personen, van iedere afdeling uit de langdurige psychiatrie één; vijf mannen en drie vrouwen.

Adviserend

De familieraad i.o. vergaderde vanaf januari 1978 al regelmatig om met name de organisatie en de inhoud van de raad vast te stellen. Op woensdag 1 november 1978 werd de familieraad officieel geïnstalleerd tijdens een bijeenkomst in de Lukaskerk op Veldwijk. De eerste voorzitter van de familieraad op Veldwijk was Eugène Poppe, broer van een patiënte die jarenlang op Veldwijk verbleef. Hij wist niet alleen wat er speelde op Veldwijk, maar Poppe had ook een enorm netwerk in Ermelo en wist daarmee een breed draagvlak te creëren, zowel plaatselijk als landelijk. Tijdens het twaalfeneenhalfjarig jubileum in oktober 1991 werd een symposium georganiseerd om meer bekendheid te geven aan de functie van de raad. En waar de cliëntenraden een wettelijke status kregen, lukte dit niet voor de familieraden. Zij blijven een adviserend orgaan, tot grote frustratie van het bestuur. Dit neemt overigens niet weg dat familie zeer betrokken is bij de zorg en daar ook veel ideeën over heeft.

Mantelzorg

De familieraad heeft al die jaren geanticipeerd op de bewegingen in de zorg. Nu is de aandacht van de familieraad meer gericht op hoe de familie bij de zorg wordt betrokken. Overigens maakte Van Andel daar tijdens de oprichtingsbijeenkomst in 1978 daar al een opmerking over. Hij gaf aan dat ook de zogenaamde ‘mantelzorg’ een belangrijke taak van de raad kan zijn. Daarmee bedoelde hij de niet-professionele zorg, die familie of vrienden kunnen besteden aan een patiënt en die een aanvulling biedt op de professionele zorg. ,,De familie moet zich niet beperken tot het regelmatig bezoeken met een sinaasappel, maar een warme, menselijke en beschermende mantel vormen.’’ Naast dit aspect richt de faad zich ook op leefstijl en de veranderingen op het landgoed Veldwijk en in de huisvesting van patiënten. Leidende vraag voor de familieraad is steeds : zijn deze veranderingen goed zijn voor de patiënten? De familieraad gaat het jubileum vieren op familiedagen op de afdelingen samen met cliënten, familie en medewerkers.